Rak prostaty – genetyka i profilaktyka

 
    Niedawno
pisaliśmy o nowej technologii, która potencjalnie może być
wykorzystywana w diagnozowaniu raka prostaty. Dziś trochę więcej
informacji o samym raku prostaty. Kogo atakuje najczęściej? Jakie
są główne czynniki ryzyka? Jakie geny mutują w raku prostaty?


    Rak
prostaty jest najczęstszym nowotworem u mężczyzn – stanowi
drugą, toż za nowotworem płuc, najpoważniejszą przyczyna zgonów.
Zwiększoną wykrywalność zawdzięczamy między innymi ogólnie
dostępnym oznaczeniom stężenia PSA (nawet u chorych bez wyraźnych
objawów), a także rosnącej świadomości społeczeństwa na temat
zagrożenia, jakim jest rak.
Czynniki
ryzyka – czyli czego unikać, aby skutecznie bronić się przed
rakiem prostaty.
   Zachorowalność
na raka prostaty wrasta wraz z wiekiem. Przed 40 r.ż. występuje
bardzo rzadko. Średni wiek zachorowań wynosi około 70 lat.
Większość mężczyzn po 80 roku życia ma w swoim ciele komórki
nowotworowe. Przyczyna zgonu często jest jednak inna. Główną
przyczyną zachorowalności na raka prostaty (i każdego innego raka)
jest nieprawidłowy i niezdrowy tryb życia:
brak ruchu, otyłość, dieta uboga w warzywa i owoce, spożywanie
dużej ilości żywności wysoko przetworzonej, która nie posiada
żadnych właściwości odżywczych, palenie papierosów,
spożywanie dużych ilości alkoholu, dużo stresu

na co dzień – to wszystko sprawia, że organizm nie ma
wystarczającej ilości składników odżywczych, komórki stają się
niedożywione – i w konsekwencji muszą zmienić swój metabolizm
na taki, który umożliwi im przetrwanie. Jeśli posiadamy określone
predyspozycje genetyczne pod postacią pewnych wariantów genów
sprzyjających progresji nowotworowej, to istnieje duża szansa, że
przy niezdrowym trybie życia, nowotwór rozwinie się szybciej. Może to rownież wpływac w znacznym stopniu na problemy i niepłodność u mężczyzn.
Także poziomy męskich hormonów – androgenów – ma wpływ na
zachorowalność na raka prostaty. Kastraci bardzo rzadko chorują na
ten typ raka.
   Działanie ochronne przypisuje się
wielu czynnikom. Nowotworom sprzyjają przewlekłe stany zapalne
organizmu. Obniżenie ilości czynników prozapalnych o organizmie
jest kluczowe w prewencji przeciwnowotworowej. Warto spożywać duże
ilości pomidorów bogatych w likopen, także orzechy bogate w selen
i witaminę E wykazują działanie protekcyjne. W Japonii
zachorowanie na raka prostaty jest znacznie rzadsze niż w USA, co
tłumaczy się inną, bardziej odżywczą dietą. Badania
przeprowadzone przez fińskich naukowców jednoznacznie wskazują, że
selen wykazuje silne działanie ochronne.
Trochę
genetyki – czyli wariant wariantowi nierówny.
  Wiele
nowszych badań naukowych wskazuje, że czynniki genetyczne odgrywają
pewną rolę w rozwoju raka prostaty. Mówiąc czynniki genetyczne
mamy na myśli różne warianty tych samych genów, zwykle związanych
z proliferacją i przeżyciem komórek. Warianty te powstają na
skutek mutacji. Część takich mutacji może być dziedziczna i
przekazywana z pokolenia na pokolenie.
   Czasem
mamy do czynienia z typowo dziedziczną postacią raka prostaty,
który atakuje osoby w stosunkowo młodym wieku i występuje u wielu
członków rodziny. Postać ta odpowiada za około 10% zachorowań na
nowotwór stercza. Mężczyźni, którzy mają w bliskiej rodzinie
(ojciec, brat) przypadki zachorowań na ten nowotwór są znacznie
bardziej na niego narażeni. Do tej pory udało się znaleźć 6
miejsc w genomie człowieka, które predysponują do raka prostaty.
Według
badań na populacji polskiej, istnieje związek pomiędzy
nosicielstwem mutacji konstytucyjnych genów BRCA1, CHEK2 i NBS1, a
zwiększonym ryzykiem zachorowania na nowotwór prostaty. Mutacje
skracające białko CHEK2 (1100delC i IVS2+1G>A) zwiększają
ryzyko wystąpienia raka gruczołu krokowego ok. 2,5-krotnie, a ich
częstość w polskiej populacji wynosi 1%. Wśród nosicieli mutacji
I157T genu CHEK2 ryzyko wzrasta około 1,7-krotnie, a częstość jej
występowania szacuje się na 5% osób w populacji polskiej. Zmiany w
genie BRCA1 ( C61G oraz 4153delA) zwiększają ryzyko nowotworu
prostaty 3,6-krotnie, z częstością występowania 0,2% w populacji
ogólnej. Nosicielstwo mutacji 657del5 genu NSB1 powoduje wzrost
ryzyka zachorowania ok. 4,5-krotnie, przy częstości jej
występowania 0,5% w populacji polskiej.

  Aby jednak doszło
do rozwoju raka, konieczna jest interakcja pomiędzy czynnikami
genetycznymi, a środowiskowymi. Aktywacja poszczególnych genów
jest możliwa tylko w określonych warunkach stresogennych i
środowiskowych. Wiedza na temat mutacji genetycznych może być
pomocna w ocenie ryzyka, a także może stanowić bodziec do
korzystnych zmian w stylu życia. 

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *